Τεχνολογία μετάλλου στη Λαυρεωτική
Οι αρχαίοι Αθηναίοι στο Λαύριο, για την παραγωγή αργύρου ανέπτυξαν μία μοναδική για την εποχή τεχνική στη μεταλλευτική και μεταλλουργία του αργύρου, που προκαλεί θαυμασμό και συγκίνηση για το εφευρετικό πνεύμα τους. Τα μεταλλεύματα που εκμεταλλεύθηκαν εντατικά ήταν εκείνα του αργυρούχου μολύβδου και συγκεκριμένα δύο είδη: τα οξειδωμένα μεταλλεύματα μολύβδου (κερουσίτης) και τα θειούχα μεταλλεύματα μολύβδου (γαληνίτης). Τα μεταλλεύματα αυτά τα ονόμαζαν «αργυρίτις γη» επειδή περιείχαν άργυρο. Μέσα στον μόλυβδο του μεταλλεύματος υπήρχε ένα ποσοστό αργύρου 1 μέχρι 3 κιλά ανά τόνο περιεχομένου μολύβδου.
Μετά τη Τζιναν, η περιπέτεια της ΕΥΡΗΚΑ εκτός συνόρων τελειώνει για τώρα και η συλλογή επιστρέφει ώστε να φρεσκαριστεί, να επιστραφούν τα δάνεια έργα, να εμπλουτιστεί με νέες κατασκευές, να επανασχεδιαστεί ώστε να προσαρμοστεί στις κτηριακές δυνατότητες και τον εκθεσιακό σχεδιασμό των συνδιοργανωτών και να παρουσιαστεί στο ελληνικό κοινό.
Για το 2018, από το σύνολο των θεματικών ενοτήτων, θα παρουσιαστούν στην Ελλάδα η τεχνολογία του πολέμου και επιλεγμένα κομμάτια που αναφέρονται στην αστρονομία και σε αυτόματα. Ήδη επιχειρείται ένας διαφορετικός μουσειογραφικός σχεδιασμός, μια φρέσκια προσέγγιση του θέματος ώστε να ξεφεύγει από την κλασσική Μουσειακή μορφή έκθεσης.
Τα εκθέματα συσκευάσθηκαν με προσοχή, φορτώθηκαν σε δυο μεγάλα κοντέινερ και ξεκίνησαν το ταξίδι τους από τον Πειραιά για την Κίνα, μέρες δεκαπενταύγουστου του 2017. Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, η ΕΥΡΗΚΑ έφτασε στο Πεκίνο ταυτόχρονα με την ομάδα μας από την Ελλάδα, την επιμελήτρια της έκθεσης κ. Κλαίρη Παλυβού, την υπεύθυνη για τον μουσειογραφικό σχεδιασμό κ. Φωτεινή Μπέλιου και τους τεχνικούς Γιάννη Εξηντάρη και Σοφία Παπαδοπούλου. Με την βοήθεια των Κινέζων συνεργατών μας, της Ελληνικής Πρεσβείας στο Πεκίνο και τη συμβολή των χορηγών μας, το Ινστιτούτο Έρευνας και Τεχνολογίας, την Daes στην ασφάλιση εκθεμάτων και την Hublot στην προσφορά δυο συλλεκτικών ρολογιών εμπνευσμένων από το μηχανισμό των Αντικυθήρων, ο αχανής βιομηχανικός χώρος των 1500 τετραγωνικών μέτρων μετατράπηκε σε μια εντυπωσιακή παρουσίαση μερικών από τα λαμπρότερα τεχνολογικά επιτεύγματα του αρχαιοελληνικού πολιτισμού.
Τα εγκαίνια έγιναν την 1η Νοεμβρίου με πανηγυρικό τρόπο, παρουσία των ιδρυτών του Μουσείου, της Γραμματέως της ΕΜΑΕΤ, μελών της Ελληνικής Διπλωματικής Αποστολής, του προέδρου της Ακαδημίας Επιστημών της Κίνας, του επικεφαλής της Ομοσπονδίας Επιστήμων και Τεχνολογίας, του προέδρου του Μουσείου Επιστήμης και Τεχνολογίας του Πεκίνου και πλήθους εκπροσώπων ΜΜΕ.
Η έκθεση έμεινε στο Πεκίνο μέχρι τις αρχές του Μαρτίου. Στο διάστημα αυτό δεχόταν περισσότερες από 2.500 επισκέψεις ημερησίως και η ανταπόκριση του κόσμου ήταν συγκινητική. Το Πεκίνο ακολούθησε η Τζινάν, η πρωτεύουσα της επαρχίας Σαντονγκ και το εκεί Μουσείο Επιστήμης και Τεχνολογίας, με ανάλογη επιτυχία.
Την επισημοποίηση της συνεργασίας ΕΜΑΕΤ – Μουσείου Ηρακλειδών ακολούθησαν πυρετώδεις ετοιμασίες. Τα εκθέματα της ΕΜΑΕΤ συγκεντρώθηκαν για έλεγχο και επισκευές σε χώρο που επελέγη και μισθώθηκε ειδικά γι’ αυτό τον σκοπό. Είχε ήδη προηγηθεί η παραγγελία κατασκευής σειράς εκθεμάτων για τη συλλογή του Μουσείου.
Το καλοκαίρι του 2017, ο χώρος αυτός μετετράπη σε εργαστήριο δημιουργίας, τα εκθέματα ελέγχθηκαν, επισκευάστηκαν άλλα κατασκευάστηκαν επί τόπου, δοκιμάστηκαν, φωτογραφήθηκαν, κινηματογραφήθηκαν και στο τέλος συσκευάστηκαν και ταξίδεψαν για το Πεκίνο.
Στην προσπάθειά μας, επιστρατεύθηκαν μια σειρά σημαντικών ανθρώπων. Οι καθηγητές Θεοδόσης Τάσιος, Κλαίρη Παλυβού, η οποία επιμελήθηκε την έκθεση, Μανόλης Κορρές, Κυριάκος Ευσταθίου, Γιάννης Σειραδάκης, Ξενοφών Μουσάς, Stephen Miller, Γιώργος Καραδέδος στήριξαν επιστημονικά το γιγάντιο έργο. Οι Δημήτρης Μάρας, Μπάμπης Καρκατσούλης, Σπύρος Οικονομόπουλος, Ηλίας Σαρακασίδης, Κανέλος, Γιάννης Εξηντάρης, Ίσα Χότι προσέφεραν τη μελετητική τους εμπειρία, τις γνώσεις τους, την κατασκευαστική τους επάρκεια. Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, το Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων, το ΑΤΕΙ Πειραιά, η Εφορία Ενάλιων Αρχαιοτήτων, ο Δήμος Σάμου, η κ. Γεωργία Καράκαλου δάνεισαν εκθέματα για να ολοκληρωθεί η συλλογή. Η Ελένη Νομικού και η Φωτεινή Μπέλιου επέβλεψαν τη διαδικασία εδώ και στο Πεκίνο.
Η απόφαση του Μουσείου Ηρακλειδών να εστιάσει στο εκπαιδευτικό του έργο, οδήγησε αναπόφευκτα στη μετεξέλιξή του σε μουσείο επιστήμης και τεχνολογίας, αφού τα εκθέματα έπρεπε να υποστηρίζουν τη διδασκαλία. Ήταν όμως το ζεύγος Φυρού που θέλησε να εστιάσει στην Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία. Ίσως η Αλεξανδρινή καταγωγή του Πωλ Φυρού και το παρελθόν της Αλεξάνδρειας να επέδρασε προς αυτή την κατεύθυνση.
Το Μάρτιο του 2016, ο καθηγητής φιλοσοφίας του ΕΑΠ και του ΕΜΠ Βύρων Καλδής, φέρνει σε επαφή το Μουσείο των Ηρακλειδών και εκείνο της Επιστήμης και Τεχνολογίας της Κίνας. Προκείμενου να εξασφαλιστεί το κύρος και η επιστημονική τεκμηρίωση μιας έκθεσης η οποία θα εκπροσωπήσει εκ των πραγμάτων τη χώρα και την ιστορία της σε ένα από τα μεγαλύτερα μουσεία του είδους στον κόσμο, ο Πωλ Φυρός επιδιώκει και επιτυγχάνει την στενή συνεργασία με την Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας. Εκ των πραγμάτων, επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος γίνεται άνευ συζητήσεως, ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ και πρόεδρος της ΕΜΑΕΤ, Θεοδόσης Π. Τάσιος. Ήταν αρχές του 2017, όταν ανακοινώνεται επίσημα η συνεργασία των δύο Μουσείων και η δημιουργία της ΕΥΡΗΚΑ. Ήταν επίσης ευτυχής συγκυρία να είναι το πρώτο επισήμως ανακοινωθέν γεγονός που εντάχθηκε στο πλαίσιο του έτους πολιτιστικών ανταλλαγών μεταξύ Ελλάδας και Κίνας που μόλις ξεκινούσε.
Το Μουσείο των Ηρακλειδών ιδρύθηκε το 2004 από το ζεύγος Πωλ και Μπελίντας Φυρού και εκτείνεται σε δυο κτίρια στην ιστορική συνοικία του Θησείου, δίπλα στην Ακρόπολη, την Αρχαία Αγορά και το Ναό του Ηφαίστου. Το πρώτο κτίριο βρίσκεται στην Ηρακλειδών 16 και το δεύτερο 150 μέτρα μακρύτερα, στο 37 της Αποστόλου Παύλου, ενός από τους πλέον πολυσύχναστους πεζόδρομους των Αθηνών.
Στην πρώτη δεκαετία της λειτουργίας του, το μουσείο εστίασε στις καλλιτεχνικές δράσεις και διοργάνωσε εκθέσεις με έργα σπουδαίων καλλιτεχνών, όπως οι M.C. Escher, Victor Vasarely, Carol Wax, Constantine Xenakis, Adolf Luther, Francesco Scavullo, Toulouse-Lautrec, Edgar Degas, Edvard Munch, Sol LeWitt και άλλοι. Ταυτόχρονα μια πληθώρα πολιτιστικών δράσεων επέτρεπαν στους επισκέπτες να έρθουν σε επαφή με την ουσία της οπτικής του κάθε καλλιτέχνη.
Η Εταιρεία Διερεύνησης Αρχαιοελληνικής και Βυζαντινής Τεχνολογίας (ΕΔΑΒυΤ) είναι μια αστική μη κερδοσκοπική επιστημονική εταιρεία, που ιδρύθηκε με σκοπό να καλλιεργήσει την επιστημονική έρευνα και να διαδώσει τις ιστορικές γνώσεις γύρω από τα τεχνολογικά επιτεύγματα των Αρχαίων Ελλήνων, μέχρι και το Βυζάντιο.
Ο σκοπός αυτός υπηρετείται με περισσότερες από τριακόσιες ανοικτές συνεδριάσεις της Εταιρείας, όπου παρουσιάζονται και συζητούνται σχετικά επιστημονικά αντικείμενα με διοργάνωση τουλάχιστον 10 ημερίδων, και ισάριθμων παρουσιάσεων βιβλίων και ταινιών, σχετικών με την αρχαία ελληνική τεχνολογία, με πάνω από 15 αρχαιογνωστικές επισκέψεις / ξεναγήσεις για το ευρύ κοινό, με τουλάχιστον 13 εκθέσεις λειτουργικών ομοιωμάτων και ομοιωμάτων μεγάλης κλίμακας στην εντός και εκτός Ελλάδας, με τη διοργάνωση τεσσάρων Διεθνών Συνεδρίων ειδικώς για την αρχαία ελληνική τεχνολογία, με συστηματικά σεμινάρια σε καθηγητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης πάνω σε θέματα της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας, σε συνεργασία με το Υπουργείο, με εκδόσεις τριών βιβλίων με αρχαιοελληνικά τεχνολογικά αντικείμενα.