Τα κοσμήματα κατείχαν σημαντικό ρόλο στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων και αποτελούσαν μέσο επίδειξης πλούτου. Φοριούνταν από άνδρες και γυναίκες και αποτελούν κομμάτι της πολιτισμικής κληρονομιάς και χρήσιμη πηγή πληροφοριών για τις σημερινές έρευνες. Εκτός από τα ίδια τα σωζόμενα κοσμήματα, τα οποία μας δίνουν πληροφορίες για την τεχνολογία, την τυπολογία, την επιλογή υλικών και την αισθητική αξία τους, άλλες πηγές που έχουμε για τη μελέτη των κοσμημάτων της αρχαιότητας, είναι οι απεικονίσεις στολισμένων γυναικών και ανδρών και οι γραπτές πηγές, όπως προίκες, διαθήκες και καταγραφές.

Πέμπτη, 14 Ιουλίου 2022

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων θεωρείται ένα από τα εξοχότερα δείγματα της αρχαίας τεχνικής ευφυΐας, καθώς αποτελεί τον πρώτο αναλογικό υπολογιστή της ανθρωπότητας. Κατασκευάστηκε περίπου 2.000 χρόνια πριν, κατά την ελληνιστική περίοδο, και είχε παρόμοια χρήση με έναν αστρολάβο. Χρησιμοποείτο δηλαδή για την πρόβλεψη διαφόρων αστρονομικών φαινομένων, όπως οι εκλείψεις του Ηλίου και της Σελήνης. Παράλληλα, μπορούσε να υπολογίσει τις φάσεις της Σελήνης, καθώς και την ακριβή θέση του Ηλίου, της Σελήνης και πιθανότατα των πέντε γνωστών κατά την αρχαιότητα πλανητών, δηλαδή του Ερμή, του Δία, του Κρόνου, του Άρη και της Αφροδίτης, στον ουρανό.

Η τριήρης είναι ένα πολεμικό πλοίο με 3 σειρές κωπηλατών που εξελίχθηκε κατά την κλασική περίοδο και αποτέλεσε το σημαντικότερο όπλο των Αθηναίων. Ήταν ένα σκάφος γρήγορο, ελαφρύ (ζύγιζε περίπου 40 τόνους) και ευέλικτο, κατασκευασμένο συνήθως από έλατο ή πεύκο. Οι κωπηλάτες ήταν ελεύθεροι πολίτες, ειδικά εκπαιδευμένοι και διακρίνονταν σε θρανίτες, ζυγίτες και θαλαμίτες. Στην πλώρη υπήρχε έμβολο, το οποίο ήταν ικανό να προκαλέσει την καταστροφή και βύθιση του αντίπαλου πλοίου, χωρίς τον κίνδυνο βύθισης του επιτιθέμενου. Δεν ήταν όλες οι τριήρεις πολεμικές, υπήρχαν 6 ιερές τριήρεις που συμμετείχαν σε ιερές ή δημόσιες αποστολές, η Πάραλος, η Σαλαμινία, η Αμμωνιάς, η Αντιγονίς, η Δημητριάς και η Πτολεμαΐς. Οι τριήρεις είχαν μεγάλο κόστος συντήρησης και σχετικά μικρό χρόνο ζωής (18-20 έτη).

Η Αθήνα

Ο 5ος αι. π.Χ. αποτελεί για την Αθήνα περίοδο μεγάλης ακμής, καθώς μετά την οριστική ήττα των Περσών (480/79 π.Χ.), η εντελώς κατεστραμμένη Αθήνα από την εισβολή των Περσών, ανοικοδομείται και σταδιακά θα εξελιχθεί σε κυρίαρχη δύναμη.
Την επαύριο της περσικής λεηλασίας, όπως είναι φυσικό, η Αθήνα μένει εντελώς ανοχύρωτη. Μετά τη μάχη των Πλαταιών (479 π.Χ.) και την οριστική απομάκρυνση των εχθρικών δυνάμεων από τα ελληνικά εδάφη, πρωταρχική μέριμνα του Θεμιστοκλέους αποτέλεσε η οχύρωση της πόλης.

Τρίτη, 12 Ιουλίου 2022

Το Ευπαλίνειο Όρυγμα

Το Ευπαλίνειο Όρυγμα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και σπουδαιότερα τεχνολογικά επιτεύγματα του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Κατασκευάστηκε τον 6ο αι. π.Χ. στη Σάμο, εποχή κατά την οποία την εξουσία του νησιού είχε ο τύραννος Πολυκράτης (από το 537 έως και το 522 π.Χ.). Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ιστορικό του 5ου αι. π.Χ., κατά τη διάρκεια της τυραννίας του Πολυκράτη, η Σάμος γνώρισε μεγάλη άνθιση και χαρακτηρίστηκε μάλιστα και ως «πολίων πασέων πρώτη ελληνίδων και βαρβάρων».

Τρίτη, 12 Ιουλίου 2022

Πόλις-Κράτος

Η ανάδυση του θεσμού της πόλης–κράτους συνδέεται με ένα κλίμα σκληρών εσωτερικών συγκρούσεων ιδιοποίησης της εξουσίας, τη λεγόμενη κρίση του ομηρικού κόσμου. Αρχικά, με την καταστροφή των μυκηναϊκών κέντρων τον 11ο αι. π.Χ. και τους βασιλείς να στερούνται τους υλικούς πόρους ώστε να μονοπωλούν την εξουσία, αυτοί επιζητούν τη στρατιωτική συμβολή των ευγενών. Έτσι, με την αδυναμία συντήρησης μια ανακτορικής οργάνωσης Μυκηναϊκού τύπου το χάσμα βασιλιά και ευγενών μειώθηκε δραματικά, με αποτέλεσμα την εξασθένιση της ισχύος του πρώτου. Στις αρχές του 9ου αι. π.Χ. η διοίκηση μεταβιβάζεται στους ευγενείς.

Ο Παρθενώνας είναι το σημαντικότερο μνημείο της αρχαιότητας και αποτελεί την αποκορύφωση της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής και αρχιτεκτονικής. Αυτό το αρχιτεκτονικό και καλλιτεχνικό θαύμα του 5ου αι. π.Χ. είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας εξέλιξης του δωρικού ρυθμού και της για αιώνες προσπάθειας των Αθηναίων να φτάσουν σε αυτό το ύψιστο σημείο τέχνης και πολιτισμού. Σαράντα χρόνια μετά την μάχη του Μαραθώνα και τριάντα χρόνια από την καταστροφή που επέφεραν οι Πέρσες στον Αρχαίο Ναό, ο Περικλής εμπνεύστηκε ένα μεγαλόπνοο πρόγραμμα για την οικοδόμηση της Ακρόπολης, σε μια περίοδο ειρήνης και ευημερίας για την Αθήνα.

Ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους, ο άνθρωπος ανέπτυξε σημαντική καλλιτεχνική δραστηριότητα. Πέρα από τα εργαλεία, τα όπλα και άλλα αντικείμενα που κατασκεύασε προκειμένου να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις αντίξοες συνθήκες, ο άνθρωπος ένιωσε την ανάγκη να απαθανατίσει τόσο τον κόσμο που τον περιέβαλλε όσο και στιγμιότυπα από τη δική του καθημερινή ζωή. Για τον λόγο αυτό, κατέφυγε στην τέχνη και συγκεκριμένα στη ζωγραφική, δημιουργώντας έτσι ανεκτίμητης αξίας έργα επάνω σε διάφορες επιφάνειες όπως τοίχους, οροφές, ακόμη και δάπεδα.

Εκπαιδευτικές περιηγήσεις ή/και εκπαιδευτικά προγράμματα για τους μαθητές όλων των σχολικών βαθμίδων, που προσφέρονται από το Μουσείο των Ηρακλειδών για το σχολικό έτος 2022-23

Αρχαιολογικά ευρήματα, σε όλη την Ελλάδα και σε πολλές περιοχές της Μεσογείου (από τη Συρία μέχρι τη Σαρδηνία), επιβεβαίωσαν ένα μεγάλο μέρος της υποτιθέμενης τεχνοφιλίας των Αχαιών, δηλαδή του μυκηναϊκού κόσμου. Κατά το δεύτερο μισό της 2ης χιλιετίας π.Κ.Ε., οι Μυκηναίοι ανέπτυξαν μία προηγμένη Τεχνολογία, πολλούς αιώνες πριν από την κλασική και την ελληνιστική εποχή που φαίνεται να μελετώνται καλύτερα από αυτής της απόψεως.